Arapçada İsim Fiil Harf Kelime Çeşitleri

ARAPÇA DİLBİLGİSİ
KELİME VE KISIMLARI

 Rahmân ve Rahîm olan Allâh’In ismiyle.

Hamd, Allâh’a mahsustur. O’na hamd eder, O’ndan yardım ve mağfiret dileriz. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülüğünden O’na sığınırız. O’nun hidâyete erdirdiğini hiç kimse saptıramaz, saptırdığını ise hiç kimse hidâyete erdiremez. Şehâdet ederim ki, Allâh’tan başka ibâdete lâyık hiçbir ilâh yoktur. Ve yine şehâdet ederim ki, Muhammed aleyhisselâm O’nun kulu ve Rasûlü’dür…

Bundan sonra:

KELİME VE KISIMLARI 

Lügatte: “Yara, yaralamak, tesir etmek” gibi mânâlara gelir. Çünkü konuşan kimse muhatabında bu etkileri bırakır.

Istılahta ise: “Bir mânâ için konulmuş olan müfred lafızdır.” Buradaki müfredden kasıt mürekkeb olmayan demektir.

Anlaşılacağı üzere kelime, cümleyi oluşturan öğelerden biri olup, en küçük söz parçasıdır.

Kısımları: İsim, fiil ve harf olmak üzere üç kısma ayrılır.

İSİM

Lügatte: “İnsân, bitki, hayvan zaman ve yer gibi mahlûkatı gösteren kelimelere isim denir.”

Istılahta ise: “Kendi başına bir mânâ ifâde eden ve üç zamandan birine de delâleti olmayan kelimedir.”

Misâl olarak: رجل Bir adam, شجر bir ağaç, اسد bir aslan شهر bir ay ve القاهرة Kâhire gibi. Bu kelimelerin hepsi kendi ile müsemma kılındığı bir şeyi göstermektedir.

Alâmetleri: Bir kelimenin isim olduğunu bildiren bazı alâmetler vardır. Bunlar:

1. Başına elif-lam gelmesi: الرجل Adam (bilinen), الشجرة ağaç, الاسد aslan gibi.

2. Başına nidâ edatı gelmesi: يارجل Ey adam,  ياعبدالله ey Abdullâh gibi.

3. Sonuna tenvin alması: رجلٌ Bir adam, شجرٌ bir ağaç, اسدٌ bir aslan gibi.

4. Harfi cer ya da izâfetle sonunun mecrur olması: على الشجرةِ Ağaç üstüne, غصن الشجرةِ  ağacın dalı, gibi.

5. Mübteda olması (kendisinden haber verilebilmesi): العلمُ مفيدٌ İlim faydalıdır, gibi.

FİİL

Lügatte: “İşi ve oluşu bildiren kelimelere fiil denir.”

Istılahta ise: “Kendi başına bir mânâ ifâde eden ve üç zamandan birine delâleti olan kelimedir.”

Üç zaman: Zaman mazi, hal ve istikbal olarak üç kısma ayrılır. Mazi, geçmiş zamandır. Hal, şimdiki zamandır. İstikbal ise, gelecek zamandır.

Misâl olarak:  كتب Yazdı, يكتب yazıyor, أكتب yaz, gibi. Bu kelimelerin hepsi bir işi bildirmekle birlikte, bir zamana da delâlet etmektedir.

Alâmetleri: Bir kelimenin fiil olduğunu bildiren bazı alâmetler vardır. Bunlar:

1. Fâil olan ت harfinin sonuna gelmesi: كتبتُ Yazdım, كتبتَ yazdın gibi.

2. Müenneslik ت harfinin başına yahut sonuna gelmesi: تَكتبُ  O kadın yazıyor, كَتبتْ o kadın yazdı gibi.

3. Muhâtaba ي harfinin gelmesi: تَكْتُبين Yazıyorsun, gibi.

4. Te’kid ن harfinin sonuna gelmesi: ليكتبنّ Mutlaka yazacak, gibi.

5. Başına  قد، س، سوف، ان، لم، لما، لا harflerinin gelmesi…

HARF

Lügatte: “Dil, lehçe ve taraf” gibi mânâlara gelir.

Istılahta ise: “Kendi başına bir mânâ ifâde etmeyen ve üç zamandan birine de delâleti olmayan kelimedir.” هل، في، من gibi.

Harf ancak bir isim yahut fiil ile birlikte kullanıldığında bir mânâ ifâde eder.  في البيت Evde, gibi

Alâmetleri: Bir kelimenin harf olduğunun alâmeti ise kendisinde ismin ve fiilin alâmetlerinin bulunmamasıdır.

Hamd âlemlerin rabbi olan Allâh’a mahsustur. Salât ve selâm yaratılmışların en hayırlısı Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem’in, âlinin ve ashabının üzerine olsun.

Abdullâh Saîd el-Müderris

http://www.tevhididavet.com/arabca/kelime-ve-kisimlari-isim-fiil-harf